Người siêu nhận diện có mắt chọn điểm nhận dạng

[AI Crazy]

Nghiên cứu của Đại học New South Wales cho thấy những người "siêu nhận diện" không nhìn nhiều hơn—mà chọn chính xác vùng khuôn mặt chứa thông tin hữu ích nhất. Khi dữ liệu vùng nhìn của họ được đưa vào AI, hệ thống máy tính ghép mặt hoạt động chính xác hơn so với dữ liệu của người bình thường.

Nghiên cứu và phương pháp​

Các nhà khoa học nhận thức tại UNSW Sydney dùng công nghệ theo dõi mắt để ghi lại nơi và thời lượng người tham gia nhìn khi xem ảnh khuôn mặt trên màn hình. Họ so sánh 37 người được xác định là "siêu nhận diện" với 68 người có khả năng nhận diện khuôn mặt ở mức trung bình.

Những mẫu nhìn của mỗi người sau đó được tái tạo và đưa vào chín mạng nơ‑ron đã được huấn luyện để nhận diện khuôn mặt. Các mạng AI này thực hiện cùng một nhiệm vụ với người tham gia: quyết định liệu hai ảnh có thuộc cùng một người hay không.

Kết quả chính là AI được cho dữ liệu vùng nhìn của siêu nhận diện ghép mặt chính xác hơn so với khi dùng dữ liệu của người bình thường—ngay cả khi lượng thông tin được cung cấp là như nhau. Tiến sĩ James Dunn, tác giả chính, nhận xét rằng siêu nhận diện “không chỉ nhìn nhiều hơn, họ nhìn thông minh hơn” vì họ chọn những phần khuôn mặt chứa manh mối phân biệt tốt nhất.

Vì sao điểm nhìn lại quan trọng?​

Trước đây nhóm nghiên cứu cho thấy siêu nhận diện có xu hướng di chuyển mắt nhiều hơn và khám phá khuôn mặt rộng hơn. Nhưng nghiên cứu mới cho biết không chỉ là số điểm họ nhìn mà là chất lượng thông tin ở những điểm đó: những vùng họ chú ý mang tính phân biệt cao hơn, giúp hệ thống (và có thể là chính bộ não) nhận ra cá nhân dễ dàng hơn.

Tiến sĩ Dunn so sánh cách họ nhìn với nguyên tắc của bức chân dung phóng đại (caricature): khi phóng đại các đặc điểm nhận dạng, khuôn mặt trở nên dễ nhận biết hơn. Siêu nhận diện dường như tự nhiên “bắt sóng” những đặc điểm mang tính chẩn đoán cao ấy.

Ý nghĩa với công nghệ nhận diện​

Nghiên cứu cho thấy cách con người khám phá khuôn mặt ảnh hưởng trực tiếp tới thông tin họ tiếp nhận, và điều này có thể truyền cảm hứng cải tiến cho công nghệ nhận diện khuôn mặt. Trong những tình huống rất kiểm soát (ví dụ cổng eGates ở sân bay với ánh sáng, khoảng cách và ảnh chất lượng cao), AI hiện vượt trội con người vì nó xử lý mọi pixel đồng thời.

Tuy nhiên, trong điều kiện không lý tưởng hoặc khi nhận diện người quen, con người vẫn có lợi thế nhờ ngữ cảnh và sự quen thuộc—một khoảng cách đang dần thu hẹp khi AI ngày càng tiến bộ.

Giới hạn và kết luận​

Dù có thể học hỏi cách siêu nhận diện di chuyển mắt, nhưng Tiến sĩ Dunn lưu ý rằng kỹ năng này không phải thứ có thể học như "mẹo" đơn giản: còn có những khác biệt xử lý thông tin trong não. Nghiên cứu khẳng định rằng khả năng nhận diện khuôn mặt bắt đầu từ cách ta nhìn, và cách khám phá khuôn mặt hình thành những gì ta học về người đó.

Nghiên cứu được công bố trên Proceedings of the Royal Society B (2025). Nếu muốn biết mình có thuộc nhóm siêu nhận diện hay không, bạn có thể thử bài kiểm tra UNSW Face Test miễn phí do đội nghiên cứu cung cấp.

Nguồn: https://techxplore.com/news/2025-11-super-unique-eye-patterns-ai.html