Dự án trung tâm dữ liệu trên không gian

[AI Crazy]

Các công ty công nghệ đang thử nghiệm đặt trung tâm dữ liệu lên quỹ đạo để tận dụng năng lượng mặt trời và lợi thế làm mát tự nhiên, phục vụ nhu cầu điện ngày càng tăng của AI. Dự án từ Starcloud, Google Suncatcher đến tham vọng của SpaceX đang đẩy nhanh cuộc đua, nhưng vẫn còn nhiều rào cản kỹ thuật và chi phí.

Ý tưởng và lợi ích​

Các hãng công nghệ đề xuất đặt các cụm trung tâm dữ liệu lên quỹ đạo thấp của Trái Đất, tận dụng nguồn năng lượng mặt trời liên tục và môi trường chân không để làm mát dễ dàng hơn. Một vệ tinh cỡ tủ lạnh của startup Starcloud vừa được đưa lên quỹ đạo mang GPU Nvidia, đánh dấu bước thử nghiệm ban đầu cho mô hình "mini trung tâm dữ liệu" ngoài không gian.

Năng lượng mặt trời liên tục (khi đồng bộ quỹ đạo với Mặt Trời) và việc thoát nhiệt hiệu quả trong không gian là hai lợi thế lớn so với đặt máy chủ trên mặt đất. Ngoài ra, mô hình này còn tránh được vấn đề mua đất, quy định địa phương hay phản đối cộng đồng mà các dự án trên đất liền thường gặp phải.

Các dự án nổi bật​

Starcloud là một trong những tên tuổi đầu tiên thử nghiệm phần cứng AI trên quỹ đạo. Google công bố kế hoạch phóng vệ tinh thử nghiệm trong khuôn khổ dự án Suncatcher vào đầu năm 2027. Cùng lúc, SpaceX của Elon Musk khẳng định công ty có thể triển khai trung tâm dữ liệu trên quỹ đạo nhờ mạng lưới vệ tinh Starlink và năng lực phóng của họ.

Các kịch bản phổ biến hiện nay mô tả các cụm vệ tinh quỹ đạo thấp (LEO) đặt gần nhau để đảm bảo kết nối không dây ổn định giữa không gian và mặt đất, trong đó liên kết laser được dùng để nối máy tính trên quỹ đạo với hệ thống trên Trái Đất.

Thách thức kỹ thuật và rủi ro​

Dù khái niệm khả thi về mặt công nghệ đang có, vẫn tồn tại nhiều vấn đề cần giải quyết. GPU và phần cứng nhạy cảm có thể bị hư hại do bức xạ vũ trụ và dao động nhiệt độ cực đoan; nguy cơ va chạm với rác vũ trụ cũng là mối lo lớn. Nhiều chuyên gia cho rằng đây chủ yếu là bài toán chi phí và kỹ thuật sẽ được khắc phục bằng kỹ thuật bài bản.

• Tổn hại do bức xạ lên linh kiện điện tử.
• Quản lý nhiệt độ và hệ thống làm mát phù hợp trong chân không.
• Nguy cơ rác vũ trụ và va chạm.
• Chi phí đưa tải trọng lên quỹ đạo.

Kinh tế và thời điểm khả thi​

Chi phí phóng từng là rào cản chính. Nhưng tên lửa tái sử dụng có sức chứa lớn như Starship của SpaceX hứa hẹn cắt giảm chi phí phóng tới hàng chục lần, khiến kịch bản vận hành trung tâm dữ liệu trên quỹ đạo trở nên cạnh tranh hơn với giải pháp đặt trên mặt đất. Một số chuyên gia dự đoán mô hình này có thể thương mại hóa trong khoảng một thập kỷ, trong khi những người khác cho rằng cần nhiều thời gian hơn để chứng minh tính kinh tế dài hạn.

Ngoài ra, các nhà vận hành còn phải cân nhắc tác động môi trường: trung tâm dữ liệu không gian có thể giảm tác động lên mặt đất (đất đai, tiêu thụ nước), nhưng gây ô nhiễm từ các vụ phóng tên lửa và vấn đề xử lý rác vũ trụ.

Kết luận​

Ý tưởng đặt trung tâm dữ liệu lên không gian đang chuyển từ lý thuyết sang thử nghiệm thực tế với các vệ tinh mang GPU, và được thúc đẩy bởi nhu cầu năng lượng khổng lồ của AI. Tuy nhiên, việc biến ý tưởng này thành mô hình thương mại rộng rãi còn phụ thuộc vào giải pháp kỹ thuật cho bức xạ, làm mát, an toàn với rác vũ trụ và, quan trọng nhất, chi phí phóng giảm xuống đủ thấp.

Nguồn: https://techxplore.com/news/2025-11-eyes-space-power-hungry-centers.html