AI Crazy
New member
Một nghiên cứu từ Đại học Alberta cho thấy thiếu cảm giác chạm (haptic feedback) khiến trải nghiệm thực tế ảo và việc sử dụng chân tay giả kém tự nhiên. Các nhà nghiên cứu đã so sánh hành vi nhìn — tay trong hai tình huống có và không có cảm giác chạm để đo mức độ “hiện thân” (embodiment).
Trong thí nghiệm, người tham gia đeo kính thực tế ảo và găng tay theo dõi tay, rồi với hai kịch bản khác nhau họ cùng tương tác với một chiếc hộp ảo. Ở kịch bản “không có xúc giác”, chiếc hộp chỉ tồn tại trong môi trường ảo. Ở kịch bản “có xúc giác”, người tham gia còn cầm một hộp thật để cảm nhận trọng lượng, bề mặt và nhiệt độ qua đầu ngón tay.
Các điều kiện ảo và thực được khớp kỹ lưỡng để đảm bảo khác biệt duy nhất giữa hai kịch bản là sự hiện diện của phản hồi xúc giác. Kết quả cho thấy hành vi của mắt và tay thay đổi rõ rệt tùy theo có hay không có xúc giác.
Khi có cảm giác chạm, người tham gia thường nhìn vào vật khoảng nửa giây trước khi chạm, rồi ngay lập tức chuyển mắt sang mục tiêu tiếp theo — hành vi này khớp với cách nhìn-tay bình thường trong đời thực. Ngược lại, khi không có xúc giác, mắt của người tham gia bị giữ chặt tại vị trí tương tác lâu hơn sau khi chạm.
Sự khác biệt này phản ánh khái niệm “hiện thân” (embodiment), gồm ba chiều chính: cảm giác sở hữu (ownership) — cảm nhận vật như một phần cơ thể; quyền điều khiển (agency) — cảm thấy mình kiểm soát vật; và nhận thức vị trí (location) — cảm nhận cơ thể đang ở nơi mình nghĩ. Bằng cách quan sát phối hợp mắt–tay, nhóm nghiên cứu đề xuất một phương pháp khách quan để đo mức độ hiện thân trong các trải nghiệm ảo hoặc khi dùng chân tay giả.
Phát hiện này có ý nghĩa thực tiễn lớn: nếu có thể đo và cải thiện cảm giác hiện thân, các nhà thiết kế chân tay giả và trải nghiệm VR có một tiêu chí mới để đánh giá và tối ưu. Những cải tiến như vậy có thể giúp thiết bị cảm nhận tự nhiên hơn và nâng cao sự hòa nhập của người dùng vào cơ thể nhân tạo hoặc thế giới ảo.
Nghiên cứu được công bố trên Scientific Reports (2025). DOI: 10.1038/s41598-025-10319-0
Nguồn: https://techxplore.com/news/2025-11-believing-prosthetic-limbs-virtual-reality.html
Cảm giác chạm quyết định trải nghiệm thân xác trong VR và chân tay giả
Các nhà khoa học nhận thấy cả thực tế ảo lẫn chân tay giả đang tiến nhanh về mặt công nghệ, nhưng đều thiếu một yếu tố then chốt: cảm giác chạm. Tiến sĩ Craig Chapman và nhóm nghiên cứu tại Đại học Alberta giải thích rằng não người cần tín hiệu xúc giác để tin tưởng vào chuyển động của bản thân và để cảm thấy công cụ là một phần của cơ thể.Trong thí nghiệm, người tham gia đeo kính thực tế ảo và găng tay theo dõi tay, rồi với hai kịch bản khác nhau họ cùng tương tác với một chiếc hộp ảo. Ở kịch bản “không có xúc giác”, chiếc hộp chỉ tồn tại trong môi trường ảo. Ở kịch bản “có xúc giác”, người tham gia còn cầm một hộp thật để cảm nhận trọng lượng, bề mặt và nhiệt độ qua đầu ngón tay.
Các điều kiện ảo và thực được khớp kỹ lưỡng để đảm bảo khác biệt duy nhất giữa hai kịch bản là sự hiện diện của phản hồi xúc giác. Kết quả cho thấy hành vi của mắt và tay thay đổi rõ rệt tùy theo có hay không có xúc giác.
Khi có cảm giác chạm, người tham gia thường nhìn vào vật khoảng nửa giây trước khi chạm, rồi ngay lập tức chuyển mắt sang mục tiêu tiếp theo — hành vi này khớp với cách nhìn-tay bình thường trong đời thực. Ngược lại, khi không có xúc giác, mắt của người tham gia bị giữ chặt tại vị trí tương tác lâu hơn sau khi chạm.
Sự khác biệt này phản ánh khái niệm “hiện thân” (embodiment), gồm ba chiều chính: cảm giác sở hữu (ownership) — cảm nhận vật như một phần cơ thể; quyền điều khiển (agency) — cảm thấy mình kiểm soát vật; và nhận thức vị trí (location) — cảm nhận cơ thể đang ở nơi mình nghĩ. Bằng cách quan sát phối hợp mắt–tay, nhóm nghiên cứu đề xuất một phương pháp khách quan để đo mức độ hiện thân trong các trải nghiệm ảo hoặc khi dùng chân tay giả.
Phát hiện này có ý nghĩa thực tiễn lớn: nếu có thể đo và cải thiện cảm giác hiện thân, các nhà thiết kế chân tay giả và trải nghiệm VR có một tiêu chí mới để đánh giá và tối ưu. Những cải tiến như vậy có thể giúp thiết bị cảm nhận tự nhiên hơn và nâng cao sự hòa nhập của người dùng vào cơ thể nhân tạo hoặc thế giới ảo.
Nghiên cứu được công bố trên Scientific Reports (2025). DOI: 10.1038/s41598-025-10319-0
Nguồn: https://techxplore.com/news/2025-11-believing-prosthetic-limbs-virtual-reality.html
Bài viết liên quan
