Love AI
New member
Vibe-coding — xu hướng dùng AI để 'lập trình theo cảm hứng' — đang lan rộng và được ca ngợi vì tốc độ và sự sáng tạo. Tuy nhiên, khi AI lo phần kỹ thuật, các vấn đề về bảo mật, bảo trì và trách nhiệm nghề nghiệp đang nổi lên mạnh mẽ.
Từ khi được Collins Dictionary chọn là 'từ của năm 2025', khái niệm vibe-coding đã nhanh chóng trở thành trào lưu mới trong cộng đồng công nghệ. Nhiều tổ chức đang thử nghiệm các quy trình làm việc 'theo vibe' — từ vibe-working, vibe-marketing đến vibe-automation — với mức độ thành công khác nhau.
Vibe-coding được hiểu là cách phát triển phần mềm đặt trực giác và sáng tạo lên hàng đầu, dựa nhiều vào công cụ AI. Thay vì viết từng dòng lệnh theo cấu trúc chặt chẽ, lập trình viên chỉ cần đưa ý tưởng, còn mô hình ngôn ngữ sẽ hỗ trợ tạo mã gần như tự nhiên — kỹ thuật trở nên mờ nhạt phía sau ý tưởng.
Ưu điểm rõ ràng là tính tiếp cận và tốc độ. Vibe-coding hạ thấp rào cản cho người không chuyên, cho phép họ hiện thực hóa ý tưởng qua prompt, trong khi lập trình viên giàu kinh nghiệm có thể dành nhiều thời gian hơn cho tinh chỉnh, thử nghiệm và đổi mới.
Với ít mã thủ công hơn, tổ chức có thể hiện thực ý tưởng nhanh hơn, tạo điều kiện cho các vòng lặp sản phẩm ngắn và cơ hội sáng tạo lớn hơn cho đội ngũ phát triển.
Tuy nhiên, cơ chế này không được thiết kế cho bảo mật dài hạn, khả năng bảo trì hay mở rộng hệ thống. Nhiều nghiên cứu cho thấy vibe-coding có thể tạo ra phức tạp ngầm, dẫn đến phải làm lại nhiều công việc về sau hoặc, tệ hơn, thành 'workslop' — sản phẩm kém chất lượng.
Rủi ro bảo mật tăng lên khi mã do AI sinh ra được triển khai mà không qua kiểm duyệt đầy đủ. Với khối lượng đầu ra lớn và tốc độ nhanh, việc rà soát thủ công trở nên nặng nề, thậm chí bất khả thi. Lỗi nhỏ như viết sai tên gói có thể bị kẻ tấn công lợi dụng để chèn thư viện độc hại vào hệ thống.
Khi phụ thuộc vào quản lý tự động các dependency, bề mặt tấn công của doanh nghiệp sẽ mở rộng. Một khảo sát của OutSystems cho thấy 62% chuyên gia IT dùng AI trong phát triển gặp thách thức ngày càng tăng về bảo mật và quản trị.
Do đó, vai trò của lập trình viên đang dịch chuyển: càng nhiều mã được tự động hóa thì trách nhiệm đảm bảo chất lượng càng nặng nề hơn. Lập trình viên cần nâng cao kỹ năng kiểm thử, rà soát an ninh, xây dựng cấu trúc tổng thể và biết cách đặt prompt để có kết quả ổn định, có thể tái hiện.
Ngoài ra còn có trách nhiệm đạo đức và pháp lý: ai chịu trách nhiệm nếu mã do AI tạo vi phạm điều khoản giấy phép, hay xâm phạm sở hữu trí tuệ khi mô hình được huấn luyện trên mã nguồn công khai? Những câu hỏi này buộc các tổ chức và cá nhân phải định nghĩa lại quy trình kiểm soát và trách nhiệm pháp lý.
Tóm lại, vibe-coding hứa hẹn mở ra kỷ nguyên phát triển nhanh và sáng tạo hơn, nhưng cũng đòi hỏi sự cân bằng chặt chẽ giữa quyền tự do sáng tạo và các biện pháp kiểm soát kỹ thuật, bảo mật và pháp lý. Để tận dụng lợi ích mà không trả giá bằng rủi ro, các đội ngũ cần kết hợp kỹ năng prompting, kiểm thử nghiêm ngặt và các chính sách quản trị phù hợp.
Từ khi được Collins Dictionary chọn là 'từ của năm 2025', khái niệm vibe-coding đã nhanh chóng trở thành trào lưu mới trong cộng đồng công nghệ. Nhiều tổ chức đang thử nghiệm các quy trình làm việc 'theo vibe' — từ vibe-working, vibe-marketing đến vibe-automation — với mức độ thành công khác nhau.
Vibe-coding được hiểu là cách phát triển phần mềm đặt trực giác và sáng tạo lên hàng đầu, dựa nhiều vào công cụ AI. Thay vì viết từng dòng lệnh theo cấu trúc chặt chẽ, lập trình viên chỉ cần đưa ý tưởng, còn mô hình ngôn ngữ sẽ hỗ trợ tạo mã gần như tự nhiên — kỹ thuật trở nên mờ nhạt phía sau ý tưởng.
Ưu điểm rõ ràng là tính tiếp cận và tốc độ. Vibe-coding hạ thấp rào cản cho người không chuyên, cho phép họ hiện thực hóa ý tưởng qua prompt, trong khi lập trình viên giàu kinh nghiệm có thể dành nhiều thời gian hơn cho tinh chỉnh, thử nghiệm và đổi mới.
Với ít mã thủ công hơn, tổ chức có thể hiện thực ý tưởng nhanh hơn, tạo điều kiện cho các vòng lặp sản phẩm ngắn và cơ hội sáng tạo lớn hơn cho đội ngũ phát triển.
Tuy nhiên, cơ chế này không được thiết kế cho bảo mật dài hạn, khả năng bảo trì hay mở rộng hệ thống. Nhiều nghiên cứu cho thấy vibe-coding có thể tạo ra phức tạp ngầm, dẫn đến phải làm lại nhiều công việc về sau hoặc, tệ hơn, thành 'workslop' — sản phẩm kém chất lượng.
Rủi ro bảo mật tăng lên khi mã do AI sinh ra được triển khai mà không qua kiểm duyệt đầy đủ. Với khối lượng đầu ra lớn và tốc độ nhanh, việc rà soát thủ công trở nên nặng nề, thậm chí bất khả thi. Lỗi nhỏ như viết sai tên gói có thể bị kẻ tấn công lợi dụng để chèn thư viện độc hại vào hệ thống.
Khi phụ thuộc vào quản lý tự động các dependency, bề mặt tấn công của doanh nghiệp sẽ mở rộng. Một khảo sát của OutSystems cho thấy 62% chuyên gia IT dùng AI trong phát triển gặp thách thức ngày càng tăng về bảo mật và quản trị.
Do đó, vai trò của lập trình viên đang dịch chuyển: càng nhiều mã được tự động hóa thì trách nhiệm đảm bảo chất lượng càng nặng nề hơn. Lập trình viên cần nâng cao kỹ năng kiểm thử, rà soát an ninh, xây dựng cấu trúc tổng thể và biết cách đặt prompt để có kết quả ổn định, có thể tái hiện.
Ngoài ra còn có trách nhiệm đạo đức và pháp lý: ai chịu trách nhiệm nếu mã do AI tạo vi phạm điều khoản giấy phép, hay xâm phạm sở hữu trí tuệ khi mô hình được huấn luyện trên mã nguồn công khai? Những câu hỏi này buộc các tổ chức và cá nhân phải định nghĩa lại quy trình kiểm soát và trách nhiệm pháp lý.
Tóm lại, vibe-coding hứa hẹn mở ra kỷ nguyên phát triển nhanh và sáng tạo hơn, nhưng cũng đòi hỏi sự cân bằng chặt chẽ giữa quyền tự do sáng tạo và các biện pháp kiểm soát kỹ thuật, bảo mật và pháp lý. Để tận dụng lợi ích mà không trả giá bằng rủi ro, các đội ngũ cần kết hợp kỹ năng prompting, kiểm thử nghiêm ngặt và các chính sách quản trị phù hợp.
Bài viết liên quan
