Những kiến trúc sư của trí tuệ nhân tạo

[Love AI]

TIME đã trao danh hiệu Nhân vật của Năm cho một liên minh các nhà lãnh đạo AI — những kỹ sư, CEO và nhà nghiên cứu định hình công cụ mà hàng trăm triệu người dùng mỗi ngày. Quyết định này phản ánh sức ảnh hưởng sâu rộng của họ lên đời sống thường nhật và cán cân quyền lực toàn cầu.

Tại sao TIME chọn họ​

Năm 2025, trí tuệ nhân tạo không còn là đề tài nghiên cứu hàn lâm hay tưởng tượng viễn tưởng — nó đã trở thành yếu tố trung tâm trong cuộc sống hiện đại. TIME trao danh hiệu cho nhóm gọi là "Những kiến trúc sư của AI" vì họ không chỉ phát triển mô hình tiên tiến mà còn biến chúng thành sản phẩm dễ tiếp cận, hữu dụng và được mong muốn bởi số đông.

Những cái tên như Sam Altman của OpenAI, Jensen Huang của Nvidia cùng nhiều nhân vật chủ chốt tại Google, Meta và Anthropic giờ nắm trong tay công cụ tác động tới hành vi và thói quen của hàng trăm triệu người, thường ở dạng vô hình nhưng có ảnh hưởng sâu rộng.

Từ thí nghiệm đến đời sống hàng ngày​

Các hệ thống như ChatGPT chỉ mới xuất hiện vài năm nhưng đã đạt mức sử dụng hàng tuần lên tới hàng trăm triệu người. Những công cụ tương tự được tích hợp sâu vào kết quả tìm kiếm, bộ ứng dụng văn phòng, mạng xã hội và ứng dụng nhắn tin, khiến AI trở thành một phần nền tảng của trải nghiệm trực tuyến hiện nay.

Việc phổ cập nhanh chóng này không chỉ thể hiện ở số lượng người dùng mà còn ở cách AI thay đổi quy trình sáng tạo, học tập, công việc và tương tác xã hội — từ việc viết nội dung, sản xuất âm nhạc, làm phim đến hỗ trợ nghiên cứu khoa học.

AI và quyền lực toàn cầu​

AI giờ là một nhân tố quan trọng trong nền kinh tế và địa chính trị. Nvidia, từ hãng chuyên làm card đồ họa cho game thủ, đã trở thành công ty giá trị hàng đầu thế giới nhờ sản xuất chip dùng cho huấn luyện và triển khai mô hình AI. Những tài nguyên này được xem như tài sản quốc gia, và quyền tiếp cận chip trở thành vấn đề chiến lược trong các cuộc đàm phán cao cấp.

Chính phủ các nước cũng đang đổ nguồn lực vào nền tảng và chính sách AI: trợ cấp, xây dựng cơ sở hạ tầng, và khung pháp lý nhằm giữ vị thế cạnh tranh. Các CEO và nhà nghiên cứu AI hiện được coi là nhân vật quyết định, có ảnh hưởng tương đương — thậm chí vượt — nhiều nhà lãnh đạo truyền thống.

Đổi mới trong khoa học và nghệ thuật​

Nhiều bước tiến đột phá năm 2025 không chỉ là tăng tốc hay mở quy mô mà còn là khả năng mô phỏng và mở rộng óc sáng tạo con người. AI giúp rút ngắn khoảng cách tiếp cận chuyên môn: những công việc từng cần đội ngũ chuyên gia hay nhiều năm đào tạo giờ có thể bắt đầu bằng một lời nhắc (prompt).

Trong nghệ thuật, AI có thể là cộng sự sáng tạo hoặc trở thành người thay thế, tạo ra phim, nhạc và tiểu thuyết. Trong phòng thí nghiệm, nhà khoa học dùng AI để mô phỏng tương tác thuốc, phân tích dữ liệu thiên văn, và đẩy nhanh khám phá khoa học.

Thách thức và trách nhiệm​

Sự lan rộng của AI đặt ra nhiều câu hỏi về an toàn, đạo đức và trách nhiệm pháp lý. Quyết định về tốc độ nghiên cứu, chiến lược triển khai, hay việc kiểm soát nguồn cung chip đều có hậu quả rộng lớn, đôi khi vượt khỏi ý muốn ban đầu của người tạo ra chúng.

TIME ghi nhận rằng những người dẫn dắt AI không chỉ là doanh nhân mà còn là tác nhân địa chính trị và xã hội. Điều này đòi hỏi cơ chế quản trị minh bạch hơn, phối hợp giữa chính phủ, doanh nghiệp và xã hội dân sự để giảm rủi ro và tối đa hóa lợi ích.

Tương lai của AI vẫn mở: nó hứa hẹn mang lại đổi mới chưa từng có nhưng đồng thời đặt ra trách nhiệm lớn cho những ai đang kiến tạo nền tảng công nghệ này.