Tin tức Chấn động: Ấn Độ “hồi sinh” các ngôn ngữ sắp biến mất bằng AI

[Long Huỳnh]

Chấn động: Ấn Độ “hồi sinh” các ngôn ngữ sắp biến mất bằng AI​

Từ im lặng đến có tiếng nói – Công nghệ AI đang viết lại vận mệnh của các bộ tộc thiểu số​

Trong một bước tiến gây ngỡ ngàng cho giới công nghệ và nhân học, Viện Công nghệ Thông tin Quốc tế Hyderabad (IIIT-H) vừa công bố dự án chuyển văn bản thành giọng nói (TTS) cho các ngôn ngữ bản địa đang trên bờ tuyệt chủng tại Ấn Độ.

Phối hợp cùng Viện Công nghệ Delhi (IIT Delhi), đội ngũ nghiên cứu đã phát triển thành công hệ thống AI có thể “phát âm” một cách tự nhiên các ngôn ngữ Santali, Mundari và Bhili – những tiếng nói gần như đã mất hút khỏi đời sống số hiện đại.

Sắp tới, họ sẽ mở rộng hỗ trợ cho ngôn ngữ Gondi, một trong những tiếng nói bản địa lớn nhất chưa được số hóa.

AI + văn hóa bản địa = Kết hợp không tưởng?​

Nếu trước đây AI chỉ quen với tiếng Anh, Trung, Tây Ban Nha…, thì giờ đây, công nghệ học sâu (deep learning) đã được huấn luyện để nắm bắt giọng điệu, nhịp điệu và sắc thái ngữ âm đặc trưng của từng ngôn ngữ thiểu số.

Việc xây dựng hệ thống này không đơn giản:

• Không có dữ liệu giọng nói mẫu chính thống
• Cần huấn luyện AI bằng cách ghi âm thủ công từ người bản địa
• Phải xử lý đặc điểm ngữ âm, thanh điệu rất khác biệt so với các ngôn ngữ chính

Nhưng kết quả đạt được vượt ngoài mong đợi – các bản thu TTS được đánh giá là tự nhiên, dễ nghe và đầy cảm xúc, mang lại cảm giác “như nghe một người trong làng đang kể chuyện”.

Không chỉ là ngôn ngữ – mà là chìa khóa sống còn​

Mục tiêu của dự án không dừng ở công nghệ. Theo nhóm nghiên cứu, đây là bước đi chiến lược để bảo tồn di sản văn hóa và mở rộng tiếp cận số cho cộng đồng bản địa.

Cụ thể, công cụ TTS này sẽ được ứng dụng trong:

• Giáo dục: Đọc sách giáo khoa bằng tiếng mẹ đẻ cho trẻ em bộ tộc
• Y tế: Hướng dẫn dùng thuốc, chăm sóc sức khỏe bằng giọng quen thuộc
• Hành chính: Hỗ trợ người dân tiếp cận chính sách, pháp luật
• Bảo tồn: Ghi âm truyện cổ, bài hát, truyền thuyết dân gian trước khi biến mất

Một đại diện từ IIIT-H nhấn mạnh:

“Nếu không làm bây giờ, 20 năm nữa sẽ không còn ai biết phát âm đúng những ngôn ngữ này.”

Ấn Độ có thể dẫn đầu thế giới?​

Ấn Độ là quốc gia có hơn 1.600 ngôn ngữ và phương ngữ, trong đó hàng trăm ngôn ngữ chưa từng xuất hiện trên bản đồ số hóa.

Việc sử dụng AI để bảo tồn và phục hồi các ngôn ngữ “vô thanh” này không chỉ mang tính nhân văn sâu sắc, mà còn đặt Ấn Độ vào vị trí dẫn đầu về ứng dụng AI trong văn hóa bản địa – điều mà nhiều quốc gia đa sắc tộc khác đang bắt đầu quan tâm.

Tương lai: AI sẽ không chỉ “nói” – mà còn “nghĩ” như người bản địa?​

Dự án hiện đang được mở mã nguồn (open-source), giúp cộng đồng có thể tiếp tục huấn luyện, tinh chỉnh, và thậm chí là xây dựng các trợ lý ảo nói tiếng Santali hoặc Mundari.

Một ngày không xa, người dùng ở các vùng nông thôn xa xôi có thể gọi điện thoại đến hệ thống hành chính và nhận câu trả lời bằng chính tiếng nói của quê hương mình.

Tổng kết: Một dự án nhỏ, nhưng mang tầm vóc lịch sử​

Trong thời đại nơi AI viết nhạc, làm phim, lái xe… thì việc “dạy AI biết nói như người Santali” có thể nghe nhỏ bé. Nhưng thực tế, đây lại là cách con người dùng công nghệ để giữ lại một phần linh hồn văn hóa đang mờ dần.

Và có thể, giọng nói ấm áp từ một AI trong tương lai… lại chính là thứ giúp ngôn ngữ được sống tiếp.

Theo dõi chuyên mục AI ứng dụng – Công nghệ nhân văn tại CongDongAI.vn để cập nhật thêm những bước ngoặt thú vị giữa AI và bản sắc dân tộc toàn cầu.